Chi tử (Fructus Gardeniae Jasminoidis)
Chi tử là quả dành dành còn gọi là sơn chi, là quả chín của cây dành dành thuộc họ cà phê. Chi tử dùng làm thuốc được ghi đầu tiên trong sách Bản kinh. Dành dành mọc hoang và được trồng tại nhiều vùng ở miền Bắc nước ta.
Tác dụng dược lý
- Theo Y học cổ truyền:
Thuốc có tác dụng tả hỏa trừ phiền, thanh nhiệt lợi thấp, lương huyết giải độc. Chủ trị chứng nhiệt bệnh tâm phiền, sốt cao bứt rứt, thấp nhiệt vàng da, tiểu tiện ít đỏ, nhiệt lâm, huyết lâm, huyết nhiệt xuất huyết, ung thũng sang độc, đắp ngoài trị chấn thương phần mềm.
- Kết quả nghiên cứu dược lý hiện đại
- Giải nhiệt: Tác dụng ức chế trung khu sản nhiệt như Hoàng cầm, Hoàng liên nhưng yếu hơn.
- Tác dụng lợi mật: quả dành dành làm tăng tiết mật. Thực nghiệm chứng minh trên súc vật sau khi thắt ống dẫn mật, Chi tử có tác dụng ức chế không cho bilirubin trong máu tăng. Dịch Chi tử làm tăng co bóp túi mật.
- Tác dụng cầm máu: Chi tử sao cháy thành than có tác dụng cầm máu.
- Kháng khuẩn: In vitro, thuốc có tác dụng ức chế trực khuẩn lỵ, tụ cầu vàng, trực khuẩn mủ xanh…
- An thần: Thuốc có tác dụng chữa mất ngủ trong các bệnh viêm nhiễm do sốt cao làm não xung huyết và hưng phấn thần kinh.
- Hạ huyết áp: Trên súc vật thực nghiệm củng đã chứng minh thuốc có tác dụng hạ áp.
Ngoài ra trên động vật thực nghiệm, thuốc có tác dụng ức chế tế bào ung thư trong nước bụng.
Ứng dụng lâm sàng:
- Dùng điều trị chứng thấp nhiệt hoàng đản. Thường phối hợp với nhân trần, mật gấu tác dụng chữa hoàng đản càng nhanh.
Bài thuốc thường dùng: Nhân trần cao thang (Nhân trần cao 18-24g, Chi tử 8-16g, Đại hoàng 4-8g, sắc nước uống, thường dùng có gia giảm tùy tình hình bệnh lý.
- Dùng chữa nhiều loại bệnh chứng viêm nhiễm khác như: hội chứng cam nhiệt (mắt đỏ xưng đau, chảy nước mắt, mồm khô đắng, ngủ k yên. Ví dụ chữa viêm màng tiếp hợp cấp lưu hành dùng bài: Chi tử 12g, Cúc hoa 12g, Cam thảo 4g, sắc nước uống.
- Trị các chứng huyết nhiệt sinh chảy máu như ho ra máu, nôn ra máu, chảy máu cam, đại tiện có máu… dùng bài Lương huyết thang gồm: Chi tử 16g, Hoàng cầm 12g, Bạch mao căn 20g, Tri mẫu 12g, Cát cánh 8g, Cam thảo 4g, Trắc bá diệp 12g, Xích thược 12g, sắc nước uống.
- Trị bỏng nhiễm sinh trùng sốt bứt rứt, khát nước… dùng Chi tử kết hợp Hoàng bá, Sinh địa, Liên kiều để thanh nhiệt giải độc như bài Gia vị tứ thuận thanh lương ẩm gồm Sinh chi tử 12g, Liên kiều 20g, Phòng phong 12g, Đương qui 24g, Xích thược 12g, Khương hoạt 8g, Sinh cam thảo 12g, Sinh hoàng kỳ 40-60g, Sinh địa 20g, Hoàng bá 12g sắc uống.
CÔNG TY CỔ PHẦN DƯỢC PHACO
Trụ sở: QL40B- Thôn 1, Xã Tiên Thọ, Huyện Tiên Phước, Tỉnh Quảng Nam
Điện thoại: (0235) 3 555 666 – (0235) 3 555 777- (0235) 3 555 888
Email: duocphaco@gmail.com
Website liên kết:
https://namlimxanhtienphuoc.net/
