TẾ TÂN (Herba Asari cum Padice)
Tế tân dùng làm thuốc được ghi đầu tiên trong sách bản kinh. Bộ phận làm thuốc là toàn cây Tế tân được phơi hay sấy khô. Cây tế tân thuộc họ Mộc thông (Aristolochiaceae). Cây có rễ nhỏ vị cay nên có tên gọi là Tế tân.
Tác dụng dược lý
- Theo Y học cổ truyền:
Khu phong tán hàn chỉ thống, giải biểu, ôn phế hóa ẩm, thông khiếu. Chủ trị các chứng: đầu thống, tý thống, phúc thống, nha thống, phong hàn biểu chứng, đàm ẩm khái suyễn, tỵ uyên, khiếu bế thần hôn.
- Kết quả nghiên cứu dược lí hiện đại
- Thuốc có tác dụng an thần, giảm đau, gây tê tại chỗ và kháng viêm. Tinh dầu Tế tân chích phúc mạc có tác dụng ức chế trung khu thần kinh rõ rệt. Nước sắc 50% của Tế tân có thể cắt xung đột dẫn truyền của giây thần kinh tọa con cóc. Hiệu giá gây tê của Tế tân tương đương với procain 1%. Nước chiết xuất Tế tân có tác dụng chống dị ứng.
- Cồn chiết xuất của thuốc chích tĩnh mạch thỏ có tác dụng đối kháng với tác dụng ức chế hô hấp của Morphin.
- Thuốc có tác dụng cường tim, giãn mạch, tăng chuyển hóa lipit, tăng glucose huyết và tăng cường chuyển hóa của cơ thể.
- Cồn chiết xuất của Tế tân và tinh dầu của thuốc trên ống nghiệm có tác dụng ức chế vi khuẩn Gram+, trực khuẩn thương hàn, nước sắc của thuốc có tác dụng ức chế trực khuẩn lao. Tinh dầu của thuốc có tác dụng kháng nấm.
Ứng dụng lâm sàng:
- Trị chứng ngoại cảm, phong hàn, đau đầu, nghẹt mũi, thường phối hợp với Phòng phong, Kinh giới hoặc Quế chi, Sinh khương…dùng bài: Ma hoàng phụ tử tế tân thang gồm Ma hoàng 4g, Phụ tử 8g, Tế tân 4g, sắc uống trị người bệnh vốn dương hư mắc chứng ngoại cảm phong hàn.
- Trị các chứng đau đầu (đầu phong thống), đau răng (do thần kinh) đau khớp do phong thấp. Trị chứng đau răng lạnh đau nhiều dùng bài Định thống tán gồm Tế tân 4g, Xuyên ô 2g, Nhũ hương 4g, Bạch chỉ 4g, tán bột mịn mỗi lần 1-2g rắc vào chổ đau ngày 3-4l. Trường hợp răng đau kèm sưng đỏ, dùng bài: Tế tân 4g, Thạch cao sống 40g sắc uống.
Trị đau nhứt các xương khớp dùng bài: Tế tân 4g, Xuyên khung 12g, Tân giao 12g, Cam thảo 4g, sắc nước uống.
- Trị ho nhiều đờm loãng trong các bệnh viêm phế quản mãn tính, hen phế quản, giãn phế quản dùng bài Linh cam ngủ vị khương tân thang gồm: Phục linh 12g, Cam thảo 4g, Tế tân 4g, Can khương 6g, Ngũ vị tử 4g, sắc nước uống hoặc dùng bài Tiểu thanh long thang gồm các vị Ma hoàng 8g, Quế chi 8g, Bạch thược 12g, Can khương 8g, Bán hạ 8g, Tế tân 6g, Chích thảo 6g.
Ngoài ra, lỡ miệng dùng Tế tân và Hoàng liên, lượng bằng nhau tán bột mịn bôi vào chỗ lở. Hôi miệng ngậm Tế tân để chữa.
Liều dùng và chú ý: 1-4g.
Đối với người bệnh khí huyết kém nên dùng lượng ít. Người xưa có nói: Cam khương, Tế tân, Ngũ vị tử là thuốc tốt đối với chứng đàm ẩm khái thấu nhưng đối với chứng ho khan, ho lao có triệu chứng đàm ẩm khái thấu nhưng đối với chứng ho khan, ho lao có triệu chứng âm hư (hư hỏa) không nên dùng. Tế tân không dùng cùng với Lê lô.
CÔNG TY CỔ PHẦN DƯỢC PHACO
Trụ sở: QL40B- Thôn 1, Xã Tiên Thọ, Huyện Tiên Phước, Tỉnh Quảng Nam
Điện thoại: (0235) 3 555 666 – (0235) 3 555 777- (0235) 3 555 888
Email: duocphaco@gmail.com
Website liên kết:
https://namlimxanhtienphuoc.net/
